ШӘКӘРІМ ТІЛІНДЕГІ АБАЙ ДӘСТҮРІНІҢ КӨРІНІСІ
Кілт сөздер:
Абай дәстүрі, Шәкәрім поэзиясы, поэтикалық тіл, лингвопоэтикалық талдау, тілдік тұлға, дәстүр мен жаңашылдықАңдатпа
Бұл мақала Абай қалыптастырған поэтикалық тілдік дәстүрдің Шәкәрім шығармашылығында қалай жалғастырылып, жаңа сапалық деңгейге көтерілгенін анықтауға арналған. Зерттеу нысаны ретінде Абай мен Шәкәрім поэзиясының тілдік ерекшеліктері, олардың композициялық-стилистикалық құрылымы және көркемдік-эстетикалық жүйесі алынды. Зерттеуде сипаттамалы талдау, салыстырмалы әдіс, лингвопоэтикалық талдау, семантикалық модельдеу тәсілдері қолданылып, өлең тіліндегі тілдік бірліктердің стильдік және мағыналық трансформациясы қарастырылды.
Зерттеу нәтижелері Абай дәстүрінің Шәкәрім поэзиясында әр қырынан жалғасын тапқанын көрсетті: Шәкәрім халықтық тіл элементтерін жаңаша өңдеп, тұрақты образдарды жаңа семантикалық реңктермен толықтырады; аллитерация, ассонанс, анафора, эпифора сияқты көркемдік тәсілдерді стильдік мақсатта шебер қолданады; дерексіз ұғымдарды деректендіріп, тілдің бейнелеу мүмкіндіктерін кеңейтеді; жаңа метафоралық құрылымдар, синкреттік тіркестер жасайды. Шәкәрімде поэтикалық тілдің эстетикалық табиғаты автордың рухани-этикалық ұстанымымен ұштасып, тілдік тұлға ретінде оның дара стилін қалыптастырады.
Зерттеу нәтижелері қазақ поэзиясындағы дәстүр мен жаңашылдықтың тоғысын, Абай мектебінің тарихи-эстетикалық жалғастығын нақты тілдік деректер арқылы айқындауға мүмкіндік береді. Мақала поэтикалық тілдің дамуын түсіндіруге, лингвопоэтикалық талдау әдістерін жетілдіруге және әдебиеттегі тілдік тұлға мәселесін зерттеуге теориялық және тәжірибелік тұрғыдан үлес қосады.
Жүктеулер
Жарияланды
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2025 Журналдың редакциясы Қазақстан Республикасының авторлық құқық туралы заңын және тиісті халықаралық шарттарды басшылыққа алады. Авторлар өздерінің авторлық құқықтарын сақтайды және «Шәкәрім университетінің хабаршысы. «Тарих ғылымдары сериясы» журналына қолжазбаның алғашқы жариялану құқығығын береді. Автор журналға тиісті сілтеме жасаған жағдайда материалды кез келген тасымалдағышта және кез келген форматта көшіруге және таратуға құқылы. Оқырмандар мен пайдаланушылар жұмыстың авторы көрсетілген және осы журналға сілтеме берілген жағдайда материалды еркін көшіріп, тарата және қолдана алады. Авторлық құқық мақала жазуға елеулі үлес қосқан әрбір бірлескен автордың адалдығы мен жауапкершілігін білдіреді. Автор журналдың веб-сайтына тиісті сілтемені көрсеткен жағдайда өз басылымдарын институционалды немесе басқа қоймаларда сақтауға құқылы.
Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-Коммерциялық емес 4.0 халықаралық лицензиясы.
Авторлық құқық мақала жазуға елеулі үлес қосқан әрбір бірлескен автордың адалдығы мен жауапкершілігін білдіреді.
Автор журналдың веб-сайтына тиісті сілтемені көрсеткен жағдайда өз басылымдарын институционалды немесе басқа қоймаларда сақтауға құқылы.